خمام

خمام، به دلیل آماده شدن سریع مسکن مهر، دارای رتبه نخست در کشور است که باعث قدردانی وزیر کشور از استاندار وقت (مهندس قهرمانی چابک) شد، همچنین خمام تنها شهر استان گیلان است که در آن دو فاز جداگانه مسکن مهر وجود دارد. لازم است ذکر شود که فاز دوّم مسکن مهر خمام با حضور رئیس جمهوری وقت یعنی دکتر محمود احمدی‌نژاد و با سخنرانی ایشان در محوطه ورودی مسکن مهر افتتاح شد. به یادبود حضور رئیس جمهور در مسکن مهر خمام، سنگ نوشته‌ای با ذکر تاریخ و توضیحات بر روی یک سکّو در فضای سبز ورودی شهرک، جانمایی گردید

در روز سه شنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۴ خورشیدی، بخش خمام به عنوان اولین بخش سبز استان گیلان تبدیل شد.

با تلاش و پیگیری مستمر بخشدار خمام (حسین ذاکر استقامتی) بعد از سال‌ها انتظار تدوین سند توسعه خمام انجام پذیرفت و مقرر گردید احداث شهرک صنعتی خمام در یکی از مراتع حومه خمام پیگیری شود. همچنین در شورای معاونین دانشگاه علوم پزشکی گیلان ساخت و احداث پلی کلینیک فوق تخصصیخمام و دهکده سلامت با اختصاص ۱۰ دستگاه دیالیز به خمام مصوب گردید

خمام بر سر راه رشت به انزلی در شمال خاوری رشت و جنوب باختری انزلی قرار دارد. تا پیش از آنکه رشت در قسمتهایی از حومه‌های پیرامون خود گسترش پیدا کند فاصله اش از این شهر ۱۳ کیلومتر و از بندرانزلی ۲۰ کیلومتر محاسبه می‌گردید. خمام از آبادی‌هایی است که در نوشته‌های گذشتگان از آن با نام هُمام یاد گردیده است. رودخانهٔ خمام که سابقاً پرآب‌تر و وسیع‌تر بوده، با اتصال به راه‌های آبیِ رودخانه‌ای به گسکر راه داشته و محل لنگرگاه بزرگ کشتی‌های بادبانی بوده‌است. از تاریخ ۴ ذیقعده ۱۲۷۱ خورشیدی در سالهای پایانی حکومت ناصرالدین شاه که قرارداد شرکتی ایرانی و روسی برای دایر کردن راه ارّابه رو از انزلی به رشت بسته شد، رفت و آمد مأموران روس در این منطقه روز به روز افزایش یافت و به سبب موقعیت خمام بود که در اینجا راهدارخانه‌ای که روس‌ها به آن زاستاو می‌گفتند برپا گردید.

خمام در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۳۹ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای ۱۷ متر می‌باشد. خمام از شمال به شهرستان انزلی، از جنوب به بخش مرکزی شهرستان رشت، از شرق به بخش خشکبیجار، از غرب به تالاب انزلی، از شمال شرق به دریای خزر و از جنوب شرقی به بخش کوچصفهان متصل است. خمام در ناحیه‌ای کاملاً جلگه‌ای در کناره ساحل دریای خزر و تالاب انزلی واقع شده و دارای آب و هوای معتدل مرطوب می‌باشد. بخشی از محیط زیست طبیعی خمام را دریا(۱٫۵ کیلومتر نوار ساحلی) و بخش مهم دیگر را اکوسیستم ارزشمند تالاب انزلی تشکیل می‌دهد. جنگل فتاتو یکی از بکرترین جنگل‌های کناره دریای خزر است که در فتاتوی خمام واقع شده است، مرداب دهنه سر شیجان و مرداب جیرسرباقرخاله چوکام (هر دو متصل به تالاب انزلی) از زیستگاه‌های طبیعی پرندگان، جانوران آبزی و ماهیان در خمام هستند. همچنین چراگاه طبیعی چوکام (قرُق جیرسرباقرخاله) به عنوان یکی از بزرگترین چراگاه‌های چهارپایان شهرستان رشت در خمام وجود دارد.

(الف).دهستان چاپارخانه:این دهستان دارای ۱۷ روستا به شرح زیر است و مرکز آن روستای چاپارخانه می‌باشد.

تازه آباد صدر، توکسرشیجان، جفرود بالا، چاپارخانه، احمد ویرسر، دهنه سرشیجان، راسته کنار، زرنگ محله، زیرده، شیجان، غلامرضاباغ، فتاتو، فشتکه، گورابجیر، پشتسان، میان محله، خیرآباد.

(ب).دهستان چوکام:این دهستان دارای ۱۴ روستا به شرح زیر است و مرکز آن روستای بالا محله چوکام است.

اشکیک، بالا محله چوکام، بلسکله، بیج، بیجرودکل، تازه آباد خاچکین، جیرسرباقرخاله، جیرسرچوکام، خاچکین، فرشکی چوکام، لله کا، مصردشت، میانکل،

(ج).دهستان لات و کته سر:این دهستان دارای ۱۳ روستا به شرح زیر است و مرکز آن روستای کته سر می‌باشد.

اسماعیل‌آباد، اشمنانطالم، برمچه بالامحل، برمچه پایین محل، تیسیه، دافچاه، کته سر، کلاچاه، کویشاد، لات، مشکاپشت، مرزدشت، معاف محله و کتکول دافچاه.

بخش خمام: این بخش دارای ۱ شهر و ۳ دهستان است.

تنها شهر بخش خمام عبارتست از: خمام

دهستانهای آن عبارتند از:

۱– دهستان چاپارخانه

۲– دهستان چوکام

۳– دهستان کته سرخمام

که مجموعاً دارای ۴۴ روستا هستند.

از آنجایی که قدمت خمام به بیش از ۱۰۰۰ سال می‌رسد گفتن نام دقیق آن در قدیم ممکن نیست امّا از قدیم دلایل متعددی برای وجه تسمیه خمام وجود داشته که عبارتند از:

۱-بعضی‌ها معتقد بودند که در قدیم در این منطقه در هر خانه‌ای برای نگهداری آب شربِ مورد استفاده، آن را داخل خُم‌هایی نگه می‌داشتند به‌طوری‌که در اکثر خانه‌ها این خم‌ها وجود داشتند، به دلیل وجود خُم‌ها این منطقه به خُمآب و به مرور زمان به خمام تغییر نام پیدا کرد.

۲-این منطقه در قدیم به شهر خوبان معروف بود ولی به مرور زمان خوبان به خمام تغییر نام داد.

۳- بعضی بر این اعتقاد هستند که خمام در ابتدا «خو مام» بوده‌است که در زبان گیلکی به معنی سرزمین من می‌باشد.

با نگاهی گذرا در سرشماری‌های هفت دهه اخیر شهر خمام، می‌توان به این نتیجه رسید که میزان جمعیت در شهر خمام، رشد ۱۰ برابر داشته‌است. در اوّلین سرشماری در سال ۱۳۲۵ هجری شمسی، جمعیت این شهر ۲٬۵۱۳ نفر بود، در سال ۱۳۴۵ جمعیت شهر به ۳٬۰۶۷ نفر رسید، در سال ۱۳۵۵ به ۴٬۰۱۴ نفر، در سال ۱۳۶۵ به ۷٬۸۱۴ نفر، در سال ۱۳۷۶ به ۸٬۵۵۸ نفر، در سال ۱۳۸۵ به ۱۳٬۲۸۰ نفر و در سال ۱۳۹۰ جمعیت شهر خمام به ۱۷٬۱۰۶ نفر رسید که البته طبق برآورد جمعیتی، اکنون جمعیت شهر خمام بیش از ۲۵٬۰۰۰ نفر است.

براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر خمام ۲۰٬۸۹۷ نفر[۱] و جمعیت بخش خمام ۵۴٬۸۶۰ نفر است.[۴]

این آمارها در حالی از درگاه ملی مرکز آمار ایران اعلام شده‌است که ریاست اداره ثبت احوال خمام طی یک مصاحبه خبری در سال ۹۳ عنوان کرده بود: جمعیت بخش خمام در سال ۱۳۹۳ نسبت به سالیان گذشته رشد چشمگیری داشته و به ۶۶٬۲۳۶ نفر رسیده‌است.[۵] همچنین لازم است ذکر شود بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، شهر خمام در بین ۵۲ شهر استان گیلان یازدهمین شهر پرجمعیت استان محسوب می‌شود و این میزان جمعیت شهری، از جمعیت تعدادی از مراکز شهرستانهای استان گیلان از قبیل رودبار، شفت، رضوانشهر، ماسال و سیاهکل بیشتر است، به عبارتی از نظر جمعیتی نگاه شهرستانی به خمام وجود دارد امّا خدمات شهرستانی در قالب بودجهٔ بخش ارائه می‌شود.

خُمام (khomam)، (به گیلکی: خومام) شهری است در بخش خمام از بخش‌های تابع شهرستان رشت در استان گیلان کشور ایران.

شهر خمام بر سر راه ارتباطی دو شهر بزرگ و توریستی استان گیلان یعنی رشت و بندر انزلی واقع شده است[۳] و به عبارتی مسیر بین‌المللی و ترانزیتی مرکز استان گیلان به سمت بزرگترین بندرِ شمالِ کشور یعنی بندرانزلی، از شهر خمام می‌گذرد و همین امر بزرگراه رشت به خمام را طبق اعلام پلیس راه گیلان به عنوان دوّمین جادهٔ پرتردّد استان در سال ۱۳۹۴ معرّفی نموده‌است.

خمام نزدیکترین شهر به مرکز استان گیلان (رشت) است، فاصله شهر خمام تا شهر رشت ۷ کیلومتر و تا شهر انزلی ۱۵ کیلومتر می‌باشد. خمام در شمال از طریق ساحل زیبای جفرودبالا (به طول ۱/۵ کیلومتر) به دریای خزر متّصل است و شهری مرزنشین محسوب می‌شود، و در غرب از طریق روستای دهنه سرشیجان و روستای جیرسرباقرخاله به ساحل شرقی تالاب انزلی متّصل می‌باشد. تعداد ۷ روستا از روستاهای حومه خمام جزیی از منطقه آزاد به‌شمار می‌روند.